Trẻ Bị Tiêu Chảy Cấp: Nguyên Nhân Và Cách Chăm Sóc

Các bạn nhỏ chỉ có 3 nhiệm vụ chính là ăn, ngủ và ị thôi mà phức tạp lắm mẹ ạ. Chủ đề đang sôi nổi trong Cộng Đồng Mẹ Việt mấy hôm nay là trẻ bị tiêu chảy cấp. Bé bị đi ngoài toàn nước gầy rộc hẳn đi làm mẹ xót ơi là xót. Con mệt mỏi chẳng ăn uống được gì khiến lòng mẹ thêm lo. Tuy nhiên trẻ em bị tiêu chảy sẽ không gặp nguy hiểm nếu mẹ chăm sóc đúng cách. Cụ thể trẻ bị tiêu chảy cấp mẹ cần lưu ý điều gì? Mình và các mẹ cùng tìm hiểu nhé!

Con bị tiêu chảy cấp mẹ cần quan tâm những yếu tố sau:

• Khi nào con được xem là tiêu chảy cấp (tần suất, hình dạng, tính chất của phân)?
• Cách điều trị và chăm sóc cho trẻ bị tiêu chảy.
• Bé bị đi ngoài toàn nước có biểu hiện gì thì cần đi bệnh viện?

Sau khi nắm rõ những vấn đề này mẹ sẽ chủ động hơn trong chăm sóc cho trẻ tại nhà. 

Khi Nào Con Được Xem Là Tiêu Chảy Cấp?

Tiêu chảy được phân loại thành: tiêu chảy cấp (<14 ngày), tiêu chảy xâm lấn có lẫn máu và tiêu chảy kéo dài (>14 ngày). Vì hầu hết các trường hợp trẻ em bị tiêu chảy rơi vào tiêu chảy cấp. Nên bài này chúng ta sẽ tập trung vào các vấn đề của tiêu chảy cấp mẹ nhé.

Một trong những tiêu chí xác định trẻ em bị tiêu chảy cấp là số lần đi ngoài. Tuy nhiên, câu chuyện đi bô ở mỗi trẻ và mỗi độ tuổi là khác nhau.

Trẻ trong tháng: đi ngoài 4-10 lần/ngày là bình thường.

Trẻ từ 1-3 tháng: thường đi ngoài 2 lần/ngày.

Trên thực tế có bé đi nhiều bé đi ít, có bé 2 ngày đi 1 lần. Cũng có bé “đợi” cả tuần mới đi một lần làm mẹ xanh mặt và được một phen hốt hoảng. Tuy nhiên, nếu con vẫn vui vẻ, bú ngoan, ngủ tốt thì không sao mẹ nhé. Tình trạng này sẽ ổn định dần theo độ tuổi của con.

Dấu hiệu trẻ bị tiêu chảy là khi số lần đi ngoài của trẻ nhiều gấp hai lần bình thường. Trẻ lớn đi ngoài hơn 3 lần/ngày. Đặc biệt bé bị đi ngoài toàn nước, phân lỏng, có mùi hôi, tanh, chua,… 

Các dấu hiệu và cách xử lý khi trẻ sơ sinh bị tiêu chảy có sự khác biệt với so với trẻ lớn. Mẹ tham khảo thêm:

Trẻ Sơ Sinh Bị Tiêu Chảy Sủi Bọt – Thông Điệp Sức Khỏe Của Con

Ngoài ra, trẻ bị tiêu chảy cấp có thể kèm: phân có máu, sốt, ớn lạnh, đầy hơi, chướng bụng, buồn nôn, nôn, mất kiểm soát nhu động ruột, đau hoặc bị chuột rút ở bụng.

Điều Trị Cho Trẻ Bị Tiêu Chảy Cấp

Khi trẻ bị tiêu chảy cấp, mẹ cần tuân thủ chặt chẽ các nguyên tắc chăm sóc và điều trị. Có như vậy con mới nhanh chóng khỏi bệnh đấy mẹ à.

Chống Mất Nước Và Điện Giải

Tiêu chảy nhẹ thường không làm mất nước đáng kể. Nhưng trẻ bị tiêu chảy nặng bị mất nước, mất điện giải nhiều sẽ gặp biến chứng nguy hiểm. Trẻ có thể bị co giật, tổn thương não, thậm chí dẫn đến tử vong. Do đó, chống mất nước và điện giải là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu khi điều trị tiêu chảy. Cụ thể:

• Cho trẻ uống nhiều nước lọc: áp dụng cho trẻ bị tiêu chảy nhẹ. Trẻ bị tiêu chảy nặng uống nước lọc thôi là chưa đủ. 
• Dung dịch bù nước đường uống oresol, hydrite: ưu tiên hàng đầu nếu trẻ tiêu chảy vừa và nặng. Vì các loại nước này mới cung cấp đủ điện giải cần thiết như kali, natri, magie,… 
• Nước dừa: chứa đầy đủ các chất điện giải tự nhiên. Mẹ có thể thay thế trường hợp trẻ không uống được oresol hay hydrite.
• Cháo muối loãng, nước canh, nước cơm, súp gà,..: cũng có tác dụng bù điện giải. 
• Nước ép trái cây tươi không đường: nước ép giàu vitamin C và chất khoáng khác rất tốt cho trẻ. Nhưng đường nhiều sẽ làm trầm trọng tình trạng tiêu chảy. Nên mẹ cho trẻ uống ít đường hoặc không đường luôn càng tốt.

Sử Dụng Thuốc

Thực tế hiện nay có rất nhiều hiểu lầm về việc sử dụng thuốc cho trẻ bị tiêu chảy. Hệ miễn dịch trẻ non yếu nên sử dụng thuốc sai cách có thể gây ra những hệ quả sau:

• Con bị tiêu chảy nặng thêm.
• Thời gian bệnh kéo dài.
• Đặc biệt, trẻ dễ bị sốc, ngộ độc thuốc,… rất nguy hiểm.

Vì vậy, tốt nhất mẹ luôn hỏi ý kiến bác sĩ về các loại thuốc con có thể sử dụng nhé. Điều trị tại nhà cho con mẹ lưu ý:

Kháng sinh, thuốc cầm tiêu chảy: không sử dụng vì không cần thiết và có thể nguy hiểm cho con. Thuốc không trị trược bệnh mà còn che dấu triệu chứng, làm quá trình điều trị gặp khó khăn hơn.

Men vi sinh Probiotics: có thể làm giảm tiêu chảy xấp xỉ 01 ngày nên mẹ có thể sử dụng.

Kẽm: cần thiết cho trẻ có nguy cơ bị thiếu kẽm, trẻ bị suy dinh dưỡng. Mẹ có thể cân nhắc dùng cho con để giảm thời gian bị tiêu chảy.

Chi tiết: Trẻ Bị Tiêu Chảy Cấp Uống Thuốc Gì Nhanh Cầm

Dinh Dưỡng Cho Trẻ Bị Tiêu Chảy

Bé bị đi ngoài toàn nước tuy gặp vấn đề tiêu hóa nhưng vẫn hấp thụ được chất dinh dưỡng. Do đó, mẹ nên đảm bảo các bữa ăn của con bình thường. Thậm chí chế độ dinh dưỡng tốt có thể rút ngắn thời gian trẻ em bị tiêu chảy.

Đối với trẻ sơ sinh bú mẹ hoàn toàn bị tiêu chảy, mẹ tăng cường cho con bú nhiều cữ. Mẹ cũng nên điều chỉnh chế độ ăn của mình theo hướng dẫn trong bài viết:

Trẻ Sơ Sinh Bị Tiêu Chảy Mẹ Nên Ăn Gì Để Con Hết Xì Xoẹt

Trẻ bú sữa ngoài: pha loãng sữa ½ so với ngày thường cho trẻ uống trong 2 ngày. Sau đó, triệu chứng con đi ngoài toàn nước giảm dần thì mẹ lại pha theo đúng tỷ lệ.

Trẻ đã tập ăn thường chướng bụng, đầy hơi, không có cảm giác đói. Vì vậy, mẹ chú ý nguyên tắc để con ăn được nhiều là: 

• Giảm khẩu phần ăn bằng ⅓ hay ¼ bình thường.
• Tăng số lượng bữa ăn ít nhất 6 bữa/ngày.

Tuy nhiên, thực tế là việc cho con ăn sẽ vất vả hơn nhiều. Con hay mè nheo, khóc lóc hay lắc đầu quầy quậy thường làm mẹ nóng nảy. Mắng con lúc này cũng tội cho con lắm phải không mẹ? Vậy nên mẹ nhẹ nhàng, nói ngọt một tí khuyến khích con ăn sẽ hiệu quả hơn đấy.

Chi tiết mẹ đọc thêm: Trẻ Bị Tiêu Chảy Nên Ăn Gì Và Kiêng Gì

Khi Nào Trẻ Bị Tiêu Chảy Cần Đến Bệnh Viện

Trẻ em bị tiêu chảy có thể tự hết sau một vài ngày. Tuy nhiên tiêu chảy cũng là một trong những triệu chứng gây tử vong cao ở trẻ em. Bởi vậy, chúng ta không nên chủ quan mẹ ạ. Đặc biệt là khi bé bị đi ngoài toàn nước có thể bị mất nước nghiêm trọng dẫn đến xảy ra biến chứng. 

Nếu mẹ nhận thấy con có những dấu hiệu sau, mẹ nên đưa con đến bệnh viện sớm:

• Trẻ dưới 3 tháng tuổi bị tiêu chảy.
• Trẻ bị tiêu chảy 3 ngày không thuyên giảm.
• Dấu hiệu trẻ bị tiêu chảy mất nước: khát nước, khô môi, mắt trũng, khóc không có nước mắt. Nước tiểu màu vàng sẫm hoặc trẻ không tiểu trong vòng 4-6 giờ.
• Tiêu chảy hoặc nôn liên tục.
• Phân lẫn máu.
• Sốt cao 38°C với trẻ dưới 3 tháng tuổi, 38.5°C với trẻ 3-6 tháng. Trẻ trên 6 tháng sốt cao 39°C.
• Choáng, không đứng được hoặc loạng choạng ngã.
• Bị phát ban.
• Quấy khóc liên tục, bỏ bú, không ăn uống được.
• Rối loạn tri giác: lừ đừ, ngủ li bì khó đánh thức,…

Ở bệnh viện, trẻ sẽ được đánh giá tình trạng mất nước. Nếu cần thiết các bác sĩ có thể chỉ định truyền dịch để phòng ngừa con bị mất nước nặng.

Mẹ xem thêm: Bé Đi Ngoài Nhiều Lần Trong Ngày Có Sao Không? 

Bên cạnh đó, mẹ rà soát những hoạt động gần đây như trẻ ăn những gì, ăn ở đâu,… Những thông tin này sẽ giúp bác sĩ chẩn đoán sơ bộ nguyên nhân bé bị đi ngoài toàn nước.

Nguyên Nhân Trẻ Bị Tiêu Chảy Cấp

Trẻ em bị tiêu chảy có thể vì những lý do:

Nhiễm Trùng Tại Ruột

Trẻ thường bị tiêu chảy do nhiễm virus, vi khuẩn, ký sinh trùng.

• Virus thường gặp:  Rotavirus, Adenovirus, Norovirus. Trong đó, Rotavirus là nguyên nhân phổ biến nhất gây bệnh cho trẻ dưới 18 tháng tuổi. Virus là thủ phạm đến 99% trường hợp trẻ em bị tiêu chảy. Dấu hiệu trẻ bị tiêu chảy thường “rầm rộ” 2-3 ngày rồi giảm dần và tự hết sau 7-10 ngày. Mẹ chăm sóc và điều trị theo các nguyên tắc phía trên là đủ.
• Vi khuẩn: E.coli, lỵ trực khuẩn (Shigella), Tụ cầu khuẩn, Tả (thường gây thành dịch). Các vi khuẩn khác như Salmonella, campylobacteria ít gặp hơn. Một số triệu chứng mẹ có thể quan sát như sau:

Lỵ trực khuẩn: Sốt cao, đau bụng quặn từng cơn, mót rặn, đi ngoài phân lỏng lẫn nhầy máu.

Tả: diễn biến rất nhanh trong vòng 24 giờ, tiêu chảy dữ dội và liên tục 20-50 lần/ngày. Phân toàn nước như nước vo gạo, không sốt, không mót rặn, không đau quặn bụng.

Tụ cầu khuẩn: Thời gian ủ bệnh ngắn 1-6 giờ, buồn nôn, nôn, tiêu chảy nhiều nước nhưng không sốt.

E. coli: nếu trẻ đi phân lỏng không nhầy máu, không sốt thì bệnh thường tự khỏi. Nếu trẻ sốt, đau quặn bụng, mót rặn, phân lỏng có thể lẫn nhầy máu thì phải đến bác sĩ điều trị.

Salmonella: Tiêu chảy, sốt cao, nôn và đau bụng.

Khi thấy con có 1 trong những biểu hiện này, mẹ nên đưa trẻ đến bệnh viện. Các bác sĩ sẽ yêu cầu trẻ làm xét nghiệm máu, phân để tìm nguyên nhân. Dựa vào kết quả bác sĩ mới có thể chỉ định kháng sinh điều trị phù hợp.

Ký sinh trùng: Giardia, trùng amip,… ít gặp và bệnh không tự hết được. Tùy thuộc cơ địa mỗi trẻ mà bác sĩ có phác đồ điều trị khác nhau.

Các Nguyên Nhân Khác

Nhiễm trùng ngoài ruột: nhiễm trùng hô hấp, nhiễm khuẩn đường tiểu, viêm màng não,… Nếu mẹ chăm sóc đúng cách, tiêu chảy cũng sẽ hết khi trẻ hết bệnh.

Tác dụng phụ của thuốc: kháng sinh, nhuận tràng,… Trẻ uống kháng sinh bị tiêu chảy có thể tự hết sau 1-2 ngày ngưng thuốc. Với trẻ bú mẹ, mẹ uống các thuốc này cũng bài tiết qua đường sữa làm trẻ bị ảnh hưởng. Mẹ nên trao đổi lại với bác sĩ để điều chỉnh hay thay đổi thuốc nếu cần.

Ngộ độc thực phẩm: các triệu chứng xuất hiện nhanh. Trẻ thường buồn nôn, nôn và tiêu chảy nhiều trong vòng 24 giờ. Trẻ ngộ độc nhẹ mẹ có thể chăm sóc tại nhà. Trẻ bị nặng mẹ nên cho trẻ đi bệnh viện.

Dị ứng thức ăn: sữa bò, trứng, tôm, cá,… mẹ ngưng không cho con sử dụng nữa. Và thay thế sang các sản phẩm bổ sung khác.

Các nguyên nhân hiếm gặp hơn: Rối loạn quá trình hấp thu, tiêu hóa, viêm ruột do hóa trị hoặc xạ trị,… 

Bệnh lý ngoại khoa: viêm ruột thừa cấp, lồng ruột, thiếu vitamin, uống kim loại nặng. Các nguyên nhân bệnh lý mẹ lưu ý theo dõi và báo lại để bác sĩ tư vấn.

Trẻ mọc răng: trẻ bị sốt và tiêu chảy khi mọc răng cũng thường xảy ra. Tuy nhiên, triệu chứng này sẽ nhanh qua đi mà ít khi ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của trẻ. Mẹ không cần phải lo lắng nhé.

Phòng Tránh Tiêu Chảy Cho Trẻ

• Vệ sinh sạch bình sữa, núm vú giả và đồ chơi của trẻ.
• Luôn rửa tay sạch cho trẻ và người chăm sóc.
• Ăn chín, uống sôi, hạn chế cho trẻ ăn đồ sống.
• Trái cây, rau củ quả rửa kỹ trước khi ăn.
• Thường xuyên vệ sinh khu vực bếp, dụng cụ nấu bếp sạch sẽ.
• Mua thực phẩm từ các nguồn uy tín.
• Xử lý phân của trẻ bệnh đúng cách.
• Không sử dụng thực phẩm nghi nhiễm bẩn cho cả gia đình.
• Vật nuôi trong nhà nên được tắm rửa sạch, tiêm phòng đầy đủ và hạn chế tiếp xúc với trẻ.
• Cho trẻ uống vắc xin ngừa rota virus từ 2 tháng tuổi.

Những việc này tuy đơn giản nhưng rất cần thực hiện nghiêm túc, không nên chủ quan. Do đó, chẳng trách các mẹ hay có tâm lý sợ người khác không chăm con tốt bằng mình.

Tuy nhiên, tự mình làm hết mọi việc sẽ làm mẹ kiệt sức và ảnh hưởng đến bầu sữa mẹ. Mẹ hãy san sẻ trách nhiệm cùng bố hay ông bà nhé. 

Chia Sẻ Cùng Mẹ

Từ khi có con, mẹ dần khám phá bản thân có những năng lực đặc biệt. Dù mẹ giỏi hay không giỏi toán, nhờ có con mẹ nghiễm nhiên trở thành chuyên gia “tích phân” thứ thiệt. Mỗi “sản phẩm” của con luôn được mẹ phân tích rất kỹ từ màu sắc, hình dạng, mùi,… Thiên chức làm mẹ đã đánh thức bản năng “nhà khoa học” trong mẹ rồi đấy. Nhưng nhận biết được con tiêu chảy hay táo bón là chưa đủ. Mẹ thường xuyên cập nhật kiến thức điều trị và chăm sóc những bệnh này cho con tại nhà nhé! Thông tin này chắc chắn hữu ích vì trẻ nào cũng phải đôi lần trải qua tiêu chảy, táo bón mẹ à!